Wat is gapen en waarom doen we het?
Gapen lijkt een simpele reflex, maar het is een complex signaal van je lichaam. We gapen vaak als we moe zijn, ons vervelen of lang naar een scherm kijken. Toch is de precieze reden waarom we gapen nog niet volledig verklaard. Wetenschappers denken dat gapen helpt om de hersenen te koelen, de doorbloeding te stimuleren en je alertheid kortdurend te verhogen.
Een gaap ontstaat door een diepe inademing, het wijd openen van de mond en het kort aanspannen van verschillende spieren in gezicht, keel en borstkas. Daardoor verandert je ademhaling heel even en komt er meer zuurstofrijk bloed naar de hersenen.
Hoe vaak gapen gezonde mensen gemiddeld?
Er is geen officieel ideaal aantal keer gapen per dag. Toch laten observaties zien dat de meeste gezonde volwassenen gemiddeld tussen de 5 en 15 keer per dag gapen. Dit aantal is sterk afhankelijk van je slaapkwaliteit, je activiteitenniveau en hoeveel prikkels je gedurende de dag krijgt.
Bijvoorbeeld, als je een rustige dag hebt met veel zitten, vergaderen of beeldschermwerk, is de kans groter dat je vaker gaapt. Tijdens dagen waarop je veel beweegt, buiten bent en voldoende licht ziet, kan het zijn dat je minder gaapt.
Wanneer is vaak gapen normaal?
Regelmatig gapen is meestal onschuldig. Je lichaam geeft daarmee aan dat je kortere of langere tijd minder alert bent. Na een zware werkdag, een korte nacht of een lange autorit is extra gapen een normaal signaal van vermoeidheid. Ook gapen vlak voor het slapen of direct na het wakker worden past bij een gezond dag-nachtritme.
Wat kan overmatig gapen zeggen over je gezondheid?
Wanneer je merkt dat je vrijwel de hele dag door moet gapen, kan dit een signaal zijn dat je lichaam uit balans is. Overmatig gapen kan samenhangen met chronische vermoeidheid, langdurige stress of een verstoord slaappatroon. In die gevallen is gapen geen probleem op zich, maar een symptoom van een onderliggende belasting van je lichaam.
Let vooral op de context. Moet je veel gapen terwijl je consequent te weinig slaapt, laat eet en weinig beweegt, dan is de oorzaak vaak leefstijlgebonden. Door kleine aanpassingen in je ritme kun je merken dat het aantal gaapmomenten afneemt.
Wanneer is vaak gapen een reden om alert te zijn?
Word je naast veel gapen ook overdag bijna onbedwingbaar slaperig, heb je moeite om je te concentreren of val je regelmatig bijna in slaap tijdens activiteiten, dan kan er meer aan de hand zijn. In combinatie met luid snurken, ademstops tijdens de slaap of flinke ochtendhoofdpijn kan dit wijzen op een slaapstoornis, zoals slaapapneu.
Merk je dat je gapen samenvalt met hartkloppingen, pijn op de borst, duizeligheid of een sterk benauwd gevoel, dan is het belangrijk om contact op te nemen met een arts. Dat betekent niet direct dat er iets ernstigs speelt, maar deze combinatie van klachten vraagt om onderzoek.
Wat kun je zelf doen bij veel gapen?
Als vaak gapen vooral lijkt te komen door vermoeidheid of stress, kan een gezonde leefstijl al veel verschil maken. Zorg voor een regelmatig slaapschema, voldoende daglicht in de ochtend en korte beweeg- of ademhalingspauzes tijdens lange periodes van zitten of schermgebruik. Door je lichaam gedurende de dag meer afwisseling, zuurstof en ontspanning te geven, voelt het minder snel overbelast en heb je meestal minder sterke gaapaanvallen.
